Η μοναξιά είναι ένα υποκειμενικό συναίσθημα που σχετίζεται με την έλλειψη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων σε συνδυασμό με κάποιους εσωτερικούς παράγοντες που σχετίζονται με την προσωπικότητα. Όλο και περισσότερο, η μοναξιά θεωρείται παράγοντας κινδύνου για μια σειρά από αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία.
Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά είναι και οι δύο πηγές χρόνιου στρες και υπερκινητικότητας που οδηγούν σε μειωμένη ποιότητα ύπνου, φυσιολογικές αλλαγές στην καρδιαγγειακή υγεία, μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία, νευροενδοκρινικά και αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης. Μαζί με την κακή φυσιολογική υγεία, η μοναξιά συνδέεται με γνωστική έκπτωση, κατάθλιψη και πρόωρο θάνατο.
Τι είναι η μοναξιά;
Αν και η μοναξιά, σε συνδυασμό με την κοινωνική απομόνωση, σχετίζεται με κακή υγεία, ο προσδιορισμός μιας σχέσης αιτίου-αποτελέσματος είναι δύσκολος επειδή οι μελέτες είναι παρατηρητικές. Οι βιολογικές οδοί έχουν προταθεί ως εξήγηση για τις επιπτώσεις της μοναξιάς στο σώμα.
Αυτά περιλαμβάνουν επίπεδα προστατευτικών ορμονών που οδηγούν σε δυσμενείς επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα, ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και απορύθμιση του νευροενδοκρινικού συστήματος λόγω έλλειψης ή κακής ποιότητας ύπνου.
Επιπλέον, η μοναξιά αυξάνει τις ανθυγιεινές συμπεριφορές όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η υπερκατανάλωση τροφής, το κάπνισμα και η κανονική σεξουαλική δραστηριότητα ως μια μορφή ψυχολογικής ανακούφισης. Η μοναξιά είναι ένα υποκειμενικό συναίσθημα που προέρχεται από την κοινωνική απομόνωση, ή την έλλειψη εμπιστοσύνης και σύνδεσης με τους γύρω σας.
Η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από επιπτώσεις στην υγεία
Μοναξιά, φλεγμονή και στρες
Η μοναξιά σχετίζεται με βιοδείκτες φλεγμονής (ιντερλευκίνη-6, ινωδογόνο και C-αντιδρώσα πρωτεΐνη). Η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με την ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλες χρόνιες ασθένειες συνδέονται με τον πρόωρο θάνατο.
Εκτός από τις ορμονικές του επιδράσεις, το ψυχολογικό στρες μπορεί να ενεργοποιήσει το αυτόνομο νευρικό σύστημα και την πρόσβαση υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και τη χρόνια ενεργοποίηση αυτών των συστημάτων.Αυτό το σύστημα μπορεί να προκαλέσει διαβρωτικές επιδράσεις στο καρδιαγγειακό, ανοσοποιητικό και μεταβολικό σύστημα.
Αν και η μοναξιά συνδέεται με συστηματική φλεγμονή και φαινόμενα ατροφίας στο νευρικό σύστημα, η κατεύθυνση της αιτιώδους σχέσης παραμένει απροσδιόριστη.
Η μοναξιά ως παράγοντας κινδύνου θανάτου
Η μοναξιά αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου από όλες τις αιτίες και θεωρείται ότι συναγωνίζεται τους κινδύνους που ενέχει το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η αδράνεια. Το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας από τη μοναξιά είναι 1,5, που ισοδυναμεί με ελαφρύ κάπνισμα (15 τσιγάρα/ημέρα) που υπερβαίνει τον κίνδυνο από παχυσαρκία.
Αυτοί οι αριθμοί προέρχονται από μια ανάλυση 148 μελετών στις οποίες συμμετείχαν 300 και 8849 άτομα σε διάστημα 7,5 ετών και καταδεικνύουν ότι οι επιπτώσεις της μοναξιάς είναι ανεξάρτητες από άλλους παράγοντες κινδύνου.
Οι άνθρωποι που είναι μόνοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα έχουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου
Η μοναξιά ως παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου
Μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση που ακολουθήθηκε από μια μετα-ανάλυση 16 διαχρονικών μελετών έδειξε ότι ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου ήταν περίπου 29% και το εγκεφαλικό επεισόδιο ήταν 32%.
Αυτή η συσχέτιση είναι συγκρίσιμη με εκείνη του άγχους και του εργασιακού στρες που θεωρούνται επίσης παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Αυτό το εύρημα επιβεβαιώνει μια σειρά από υπάρχοντα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η μοναξιά είναι προγνωστική για χαμηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα.
Σε σχέση με άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις, η μοναξιά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τη συστολική αρτηριακή πίεση. Αυτή η επίδραση μπορεί να είναι επιβλαβής σε ηλικιωμένους, καθώς η ακαμψία των αρτηριών αυξάνεται με την ηλικία. Αυτό ονομάζεται ολική περιφερική αντίσταση και είναι η κύρια αιτία αυξημένης συστολικής αρτηριακής πίεσης σε άτομα ηλικίας έως 40 ετών.
Η υπέρταση μπορεί να οδηγήσει σε πρώιμη σκλήρυνση των αρτηριών και να αυξήσει τον κίνδυνο συστηματικής υπέρτασης. Ως αποτέλεσμα, οι μοναχικοί άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν δομικές αλλαγές στις αρτηρίες που προάγουν την εναπόθεση κολλαγόνου και τη μείωση της ελαστικότητας των αγγείων.
Μοριακά μονοπάτια που επηρεάζονται από τη μοναξιά
Η μοναξιά παράγει κάποιες κακές ορμόνες στο σώμα
Έχουν προταθεί αρκετοί μηχανισμοί μοναξιάς σε σχέση με καρδιαγγειακά νοσήματα. Η μοναξιά ενεργοποιεί την πρόσβαση στο HPA και στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτό στη συνέχεια οδηγεί σε αλλαγές στη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής αδράνειας και της στέρησης ύπνου.
Η ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος αυξάνει τη μείωση των μονοκυττάρων στον μυελό των οστών, προκαλώντας επέκταση των προφλεγμονωδών λευκών αιμοσφαιρίων. Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα διεγείρει επίσης την κίνηση των μονοκυττάρων από τη σπλήνα.
Με την πάροδο του χρόνου, το κοινωνικό στρες μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή, ρύθμιση της έκφρασης των προφλεγμονωδών γονιδίων και αυξημένη παραγωγή κυτοκίνης από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα γλυκοκορτικοειδή είναι ορμόνες που διέπουν μια σειρά από φυσιολογικές λειτουργίες. Έχουν εμπλακεί στην καταστολή της φλεγμονής, των αλλεργιών και των διαταραχών του ανοσοποιητικού, καθώς και στην αλλαγή των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και της λιπόλυσης.
Αυτά τα αποτελέσματα βοηθούν στη ρύθμιση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού για την πρόληψη της υπερβολικής αντίδρασης και της βλάβης των ιστών υπό το στρες. Η αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή οδηγεί στη συνέχεια σε φλεγμονή, μυϊκή ατροφία, κεντρικό λίπος, λιπώδες ήπαρ, οστεοπόρωση , αντίσταση στην ινσουλίνη, υπέρταση, κατάθλιψη και αϋπνία.
Οι κυτοκίνες μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες που μπορεί να σχετίζεται με την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών και αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Η απελευθέρωση της επινεφρίνης και της νορεπινεφρίνης από τον εγκέφαλο και τα επινεφρίδια μπορεί επίσης να προκαλέσει αγγειοσυστολή, η οποία επίσης ενισχύεται από την αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή. Επιπλέον, η αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή μπορεί επίσης να μειώσει την έκφραση της σύνθεσης του ενδοθηλιακού μονοξειδίου του αζώτου, με αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή νιτρικού οξειδίου. Αυτό στη συνέχεια εξασθενεί την αγγειοδιαστολή.
Αυτό συμβάλλει περαιτέρω στην υψηλή αρτηριακή πίεση. Αν και αυτές οι οδοί εμπλέκονται σε φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα, ο αιτιώδης ρόλος αυτών των μηχανισμών παραμένει αναπόδεικτη.
Πώς επηρεάζει λοιπόν η μοναξιά την υγεία μας ; Η κατανόηση της σύνδεσης και των αιτιολογικών οδών μεταξύ της μοναξιάς και της κακής υγείας είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορέσουμε να αναπτύξουμε στρατηγικές και παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της μοναξιάς.